Conebeam CT Zittend

In april 2006 werd onder impuls en in nauwe samenwerking met de dienst Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie een nieuw type CT in gebruik genomen, de Cone-beam CT  waarbij patiënten in zittende houding kunnen worden gescand.

Wat is het verschil tussen een Cone-beam CT versus een klassieke CT:

Bij een klassieke CT-scanner maakt de detector ééndimensionele (1D) projecties na doorgang van de stralenbundel door het lichaam. Wanneer röntgenbuis en detector bovendien nog rotaties van 360° rond het lichaam maken kan men zo 2D-projecties bekomen. De term "volume CT" sloeg bij klassieke CT-scanners op de 3D visualisatie van een voorwerp, die mogelijk werd door het verwerken van verschillende aanliggende (of spiraal bekomen) 2D-beelden of projecties.

Echte "volume CT-scanning" werd mogelijk met de komst van de "cone-beam CT". Bij dit type scanner wordt de stralenbundel van een "waaiervorm" breder geopend tot een bundel met "conus" of "pyramidale" vorm. Deze bundel wordt na doorgang door het lichaam geprojecteerd op een 2D plaat detector (flat panel cesium iodide detector van 20 x 25 cm) in plaats van op een 1D rij detector. Wanneer de stralenbron en 2D-detector ook nog een rotatie van 360° rond het lichaam maken kan men meerdere 2D projecties bekomen. Met behulp van speciale reconstructie technieken leveren die een 3D-volume op gelijk aan de vele aanliggende beelden die met een klassieke CT werden bekomen.

Toepassingen, voordelen en nadelen:

Het grote voordeel van de cone-beam CT is de indrukwekkende vermindering van de stralingsdosis. Slechts 1/60 ten opzichte van de vroeger routinematig gebruikte stralingsdosis en 1/6 van lage dosis CT (laagste stralendosis die met een klassieke CT-scan kon bekomen worden). De keuze is dan snel gemaakt daar CT niet alleen veel meer, maar ook meer correcte informatie verschaft dan klassieke RX-opnamen. Door deze lage stralingsdosis worden repetitieve CT-onderzoeken van de sinussen (chronische sinus problemen, CT bij kinderen) en esthetische aangezichtscorrecties (meerdere pre- en post-operatieve follow-up onderzoeken vaak bij zeer jonge patiënten) ethisch aanvaardbaar.

Gezien slechts 1 rotatie van stralenbron en 2D-detector rond het hoofd van de patiënt nodig is kan de onderzoeksduur ook sterk beperkt worden: een routine onderzoek duurt slechts 20 seconden, een hoge resolutie onderzoek duurt 40 seconden.

Een ander voordeel is dat de patiënt in zittende houding kan worden onderzocht. Niveaubeelden in de sinussen kunnen hierdoor beter worden herkend en de weke delen van aangezicht en hals kunnen hierdoor in niet-liggende houding worden beoordeeld. Dit is een absolute doorbraak in de driedimensionele (3D) planning van gecombineerde orthodontisch-chirurgische ingrepen waarbij gestreefd wordt naar een optimale occlusie (verhouding tussen de tandbogen) en esthetiek van het aangezicht. Daar de patient in zittende houding in de posturale positie gescand wordt, worden de weke delen van het aangezicht en de hals niet langer meer vervormd door de liggende houding bij een klassieke CT. Een verder voordeel is dat er bij een cone-beam CT minder artefacten zijn ter hoogte van de tandenbogen veroorzaakt door bv. tandvullingen of orthodontische blokjes.

Gezien het beperkte oppervlak van de detector en de zwakkere stralenbron blijven de toepassingen vandaag beperkt tot het onderzoek van botstructuren zoals de aangezichtschedel, sinussen, onderkaak en bovenkaak (dentascan) en kaakkopjes.

Algemeen kan verwacht worden dat de cone-beam CT zal bijdragen tot een betere patiëntenzorg omwille van de indrukwekkend verlaagde stralingsdosis en de gemakkelijke toegankelijkheid. Vanwege de korte onderzoekstijd en de mogelijkheid om het onderzoek zittend uit te voeren (snel plaatsnemen van de patiënt) kunnen "cone-beam CT" onderzoeken dan ook ambulant en zelfs zonder voorafgaande afspraak worden uitgevoerd.